Wizyta hodowców z województwa podlaskiego w gospodarstwie demonstracyjnym w Piętkach Gręzkach, w ramach poddziałania 1.2. „Wsparcie dla projektów demonstracyjnych i działań informacyjnych”, realizowanego w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 w zakresie „Nowoczesnych technologii chowu i hodowli bydła ras mięsnych”.
Szkolenie rolników z województwa podlaskiego w gospodarstwie demonstracyjnym w miejscowości Piętki Gręzki jest działaniem w ramach realizacji poddziałania 1.2 „Wsparcie dla projektów demonstracyjnych i działań informacyjnych” w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020, dotyczącego nowoczesnych technologii chowu i hodowli bydła mięsnego. Operacja ta jest wspófinansowana przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW).
Tematem szczegółowym demonstracji realizowanym w gospodarstwie w Piętkach Gręzkach, w Gminie Klukowa w województwie podlaskim była „Optymalizacja procesu produkcyjnego w stadzie bydła rasy limousine”. Jest to kolejne gospodarstwo uczestniczące w programie szkoleniowym utrzymujące bydła rasy limousine, gdzie celem demonstracji (trzy spotkania jednej grupy szkolonej) jest pokazanie właściwego zarzadzania stadem bydła mięsnego, w oparciu o wypas kwaterowy oraz monitoring bydła, z wykorzystaniem zaimplementowanych chipów. Także metody optymalizacji procesu wytwórczego, uwzględniającego wysoki dobrostan bydła mięsnego oraz racjonalnej gospodarki wodą, w tym modelowe zarządzanie nią, zwłaszcza w okresie suszy. Realizacja zagadnienia w gospodarstwie obejmuje wiosenno-letni wypas wraz z przygotowaniem pastwisk do sezonu pastwiskowego oraz wypas jesienny wraz z przygotowaniem stada do sezonu zimowego.
Fot. 1. -2. Szkolenie rolników z zakresu hodowli bydła mięsnego.
Obiekt demonstracyjny założony w gospodarstwie Piętki Gręzki charakteryzuje się hodowlą bydła rasy limousine, w liczbie odpowiednio 40 matek wraz potomstwem, co stanowi łącznie ponad 94 sztuki. Do dyspozycji gospodarstwa ponad 73 ha, w tym 7,5 ha przeznaczone jest na pastwiska. Podzielone są one na dwie główne części (kwatery), na których zwierzęta przebywają od maja do listopada, w godzinach od 6:00 do 21:00. Maksymalna obsada zwierząt, to 9 sztuk na 1 ha. Położenie pastwisk w sąsiedztwie zabudowań oraz obory, gdzie zwierzęta mają mniej niż 50 metrów do pierwszych kwater. W późniejszym okresie sezonu pastwiskowego oraz na jego zakończenie jest dostępna kwatera zimowa lub okólnik – utwardzony ze stałym dostępem do wody i dodatkowej paszy objętościowej. Pastwiska utworzone zostały na gruntach ornych, na których prowadzi się wykaszanie niedojadów, bronowanie oraz nawożenie. W gospodarstwie żywienie oparte jest o opracowane dawki pokarmowej, podawane na stół paszowy ręcznie dwa razy dziennie dla utworzonych kilku grup żywieniowych bydła.
Fot. 3.-4. Pastwiska w okresie wczesnej wiosny.
W gospodarstwie utworzono cztery grupy żywieniowe, tj. krowy, jałówki, młodzież oraz opasy. Pasza jest konserwowana w pryzmach lub big bagach (CCM) przez właścicieli gospodarstwa, w przypadku pryzmy także korzysta się z usługi zewnętrznej. Woda do obiektu dostarczana jest z wodociągu, a pojenie odbywa się przez poidła automatyczne i grupowe. Cielęta utrzymywane są tradycyjnie przy mamkach na mleku. Gospodarstwo charakteryzuje się systemem utrzymania alkierzowym i alkierzowo-pastwiskowym. Obora po licznych i bardzo udanych adaptacjach ze starych budynków inwentarskich (owczarni) wolnostanowiskowa na głębokiej ściółce. W obiekcie, powierzchnia średnio około 7 m kwadratowych na 1 sztukę. W modelu prowadzenia stada przyjęto krycie haremowe w oparciu o buhaje wymieniane w stadzie co pięć lat, a pochodzące z hodowli zarodowych krajowych. Jałówki kryte w wieku 20 miesięcy. Krycia są całoroczne, natomiast porody w 80% łatwe, a zdarza się tylko 5% trudnych przypadków. Cielęta rodzą się w średniej masie około 45 kg. Ze względu na dużą aktywność zwierząt w ciągu doby nie ma potrzeby wykonywania korekcji racic w ciągu roku.
Fot. 5. Obora wolnostanowiskowa, głęboka.
W ramach demonstracji, pierwsze z cyklu trzech spotkań, odbyło się 12 czerwca 2023 roku i zawierało część teoretyczną, a następnie praktyczną.
W części teoretycznej zaprezentowano główne zagadnienia odnośnie hodowli bydła mięsnego, ze szczególnym uwzględnieniem rasy limousine, które zostały omówione przez pracownika Instytutu Zootechniki PIB – opiekuna naukowego demonstracji dr. hab. Piotra Wójcika, prof. IZ PIB. Poruszono temat wykorzystania tej rasy w krzyżowaniach towarowych i pokazano efekty tych działań, jak również omówiono temat racjonalnego i monitorowanego wypasu bydła na pastwiskach. Zwrócono uwagę na rolę pastwisk w utrzymaniu wysokiej zdrowotności zwierząt, szczególnie w przypadku, gdy zasadnicze żywienie odbywa się w obiekcie na stole paszowym. Opiekun omówił ważną rolę nieograniczonego dostępu do wody, konieczność monitorowania jej pobierania oraz całodobowego monitoringu warunków mikroklimatycznych na pastwisku i w oborze. Omówiono kwestię stresu termicznego i skutków jego występowania w aspekcie poprawy dobrostanu bydła mięsnego, wskazano nowe rozwiązania techniczne pomocne przy nowoczesnym zarządzaniu stadem. Zaprezentowano innowacyjne rozwiązania stosowane w hodowli bydła mięsnego, takie jak chipowanie, bolusy dożwaczowe, detekcja zdrowotności, monitoring stresu termicznego poprzez automatyczny pomiar ciepłoty ciała. Wskazano na możliwości obecnie stałego monitoringu zwierząt poprzez zastosowanie wspomnianych chipów podskórnych u bydła z opcją pomiaru temperatury, jak również system oceny zabrudzenia zwierząt oraz system oceny kondycji zwierząt. Poruszono także temat roli obszarów zacienionych (drzewostan w strefie wypasu) w poprawie warunków dobrostanowych zwierząt, co ma miejsce na jednej z kwater w zwiedzanym gospodarstwie.
W części praktycznej, odbywającej się już bezpośrednio na pastwiskach i w obiekcie, zwiedzając kolejne kwatery do wypasu bydła, jak również obserwując samo stado pasące się na pastwiskach, uczestnicy poznali metody skutecznego i taniego, trwałego wygradzania pastwisk, roli systemów wygrodzeń kroczących umożliwiających wypas pasowy i racjonalne zarządzanie ograniczonymi zasobami pastwisk. Gospodarz omówił prace, jakie wykonuje się w obrębie wydzielonych kwater, obejmujące zabiegi pielęgnacyjne w postaci dokaszania niedojadów, bronowania i zasilania obornikiem w ilości 40t/ha, a dodatkowo, okresowo podsiewanie. Poruszono także problem zabezpieczenia stada w pasze objętościowe oraz metod konserwacji jej na okres jesienno-zimowy.
Fot. 6-7. Konserwacja pasz objętościowych.
W dyskusjach przewijał się także temat zbliżającej się suszy, metod przeciwdziałania jej, wpływu na planowanie pastwisk. Szczególnie rozmawiano o małej retencji i konieczności gromadzenia wody opadowej, co ma także miejsce w gospodarstwie. Pomimo, że była to dopiero pierwsza wizyta, rozmawiano także na temat jesiennego wypasu bydła, możliwości sprzedaży odsadków oraz kosztów produkcji, jakie w sezonie pastwiskowym musi ponieść hodowca bydła mięsnego.
Fot. 8.-9. Kompleksy zadrzewione wykorzystywane w hodowli bydła mięsnego.
Fot. 10-11. Bydło rasy LM na pastwisku i okólniku.