Obowiązujący w Polsce system identyfikacji i rejestracji zwierząt gospodarskich – bydła – opiera się na kolczykach dousznych oraz paszportach dla zwierząt. System ten jest dalece niedoskonały i stanowi szerokie pole do nadużyć. Popularne kolczyki mogą zostać zagubione przez zwierzę, ulec zniszczeniu bądź zostać przekazane innemu zwierzęciu. Istnieje również obawa o możliwość zaniechania znakowania, utrzymywania w gospodarstwach nierejestrowanych sztuk, a następnie uboju takich zwierząt spoza systemu. Stale rosnąca świadomość wśród konsumentów sprawia, iż oczekują oni nie tylko działań zaradczych, ale jasnych i czytelnych informacji o pochodzeniu żywności. W konsekwencji podjęto decyzje na szczeblu krajowym o realizacji strategii paszportyzacji żywności, co stanowi nowatorskie rozwiązanie zarówno w skali Polski jak i Europy. Wykorzystanie systemów śledzenia oraz identyfikowania produktów staje się więc koniecznością, gwarantującą polskiemu sektorowi rolno-spożywczemu utrzymanie pozycji znaczącego dostawcy żywności w świecie.
Projekt Paszportyzacja polskiej żywności przewiduje budowę cyfrowego systemu gwarantującego efektywne monitorowanie i identyfikowanie informacji o produktach rolno-spożywczych w łańcuchu dostaw, tj. „od pola do stołu”.
Działaniem koniecznym jest zatem uszczelnienie system chowu i obrotu zwierzętami poprzez wprowadzenie nowoczesnych rozwiązań, które w pełni pozwolą na identyfikację zwierząt i zagwarantują trwałość znakowania przez cały cykl życia zwierzęcia.
Instytut Zootechniki PIB wraz z firmą Farm Innovations Sp. z o.o. rozpoczął proces wdrażania nowoczesnej technologii zapewniającej trwałą identyfikację zwierząt oraz monitoring ich zdrowotności i żywotności poprzez zastosowanie unikatowych chipów wszczepianych podskórnie z funkcją pomiaru temperatury oraz transponderów umożliwiających ich stały i autonomiczny odczyt. Zastosowany system dokonuje rejestracji temperatury z częstotliwością 2x na dobę, co stanowi istotny przełom w profilaktyce w zakresie pomiaru temperatury ciała zwierząt gospodarskich. W przypadku wykrycia podwyższonej temperatury opracowane w systemie SAiND algorytmy wymuszają kolejne dwa pomiary w odstępie jednej godziny, celem potwierdzenia ich prawidłowości, aby następnie wysłać alert do hodowcy lub lekarza weterynarii ze wskazaniem konkretnego osobnika. Technologia obsługiwana jest za pośrednictwem aplikacji Stado.pl – dostępnej zarówno w formie webowej jak i mobilnej.
Opracowane rozwiązanie stanowi podstawę projektu badawczego, obejmującego Innowacyjny system Stado.pl z układem microchipowym SAiND pt. „Opracowanie innowacyjnego systemu monitorowania bydła AnTRACK w toku prac badawczo-rozwojowych” w ramach konkursu1/1.1.1/2021 – Szybka ścieżka.
Rezultatem w/w projektu ma być zaawansowany system pozwalający na monitoring bydła w znacznie szerszym aspekcie aniżeli dotychczasowy. Elementami systemu będą: zasilany bezprzewodowo chip-implant, który będzie przechowywał unikalny numer identyfikacyjny (UniqueID) oraz realizował pomiary temperatury wewnątrz ciała zwierzęcia oraz transponder umieszczany w sposób trwały na skórze zwierzęcia, który pozwoli na nadzorowanie i raportowanie lokalizacji, monitorowanie aktywności ruchowej oraz jednoznaczną identyfikację zwierzęcia, a jednocześnie będzie stanowił źródło bezprzewodowego zasilania implantu. Element zewnętrzny (transponder) będzie zabezpieczony przed nieuprawnionym demontażem. Urządzenie zaprojektowane zostanie w sposób, który wyzwoli natychmiastowy alarm w przypadkach nieuprawnionego zdjęcia/wyłączenia, a także zabezpieczy je przed „rozparowaniem” z urządzeniem wewnętrznym. Tym samym zapobiega zmianie tożsamości zwierzęcia.
Opisana technologia stanowić będzie źródło obszernych informacji o stanie zdrowia zwierzęcia podczas wizyt kontrolnych w gospodarstwie, a także umożliwi skuteczną walkę z ogniskami zapalnymi chorób i podstawę do szybkiego reagowania w kryzysowych sytuacjach poprzez identyfikację poszczególnych sztuk bydła we wczesnych stadiach chorobowych.
Zalety systemu
Znamienną cechą zewnętrznego urządzenia monitorującego umieszczonego na skórze zwierzęcia (transpondera) będzie zdolność do długotrwałej pracy autonomicznej bazującej na systemie odzyskiwania energii (ang. energy harvesting) pochodzącej ze światła słonecznego (na zewnątrz) oraz sztucznego (w oborze). Z jednej strony zapewni to wspomnianą długotrwałą pracę bez konieczności ingerencji użytkowania przez całe życie zwierzęcia, a z drugiej, przy korzystnym bilansie energetycznym systemu zasilania, będzie umożliwiało wykonywanie pomiarów w czasie ciągłym.
Wychodząc naprzeciw potrzebom organizowania paszportyzacji żywności i wprowadzenia pełnej kontroli już na poziomie produkcji Instytut Zootechniki PIB wraz z Farm Innovations dokonał chipowania pierwszych dwóch stad w Polsce. Jedno stado znajduje się w Zakładzie Doświadczalnym IZ Grodziec Śląski utrzymujące bydła rasy PHF, natomiast drugie stado utrzymujące bydło simentalskie pochodzi z Zakładu Doświadczalnego IZ Odrzechowa.
W obu stadach wytypowano po 50 zwierząt do badań i dokonano chipowania. Tym samym są to pierwsze stada w kraju o pełnym monitoringu żywotności, zdrowotności i skali przemieszczeń.
