Wizyta hodowców z województwa świętokrzyskiego w gospodarstwie demonstracyjnym w Potoczku, w ramach poddziałania 1.2. „Wsparcie dla projektów demonstracyjnych i działań informacyjnych” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 w zakresie Nowoczesnych technologii chowu i hodowli bydła ras mięsnych.
Wizyta rolników z województwa świętokrzyskiego w gospodarstwie demonstracyjnym w Potoczku w ramach poddziałania 1.2 „Wsparcie dla projektów demonstracyjnych i działań informacyjnych” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 w zakresie „Nowoczesnych technologii chowu i hodowli bydła ras mięsnych”. Operacja ta jest wspófinansowana przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW).
Tematem szczegółowym demonstracji w gospodarstwie w Potoczku była „Zrównoważona hodowla bydła mięsnego i produkcja wołowiny z wykorzystaniem trwałych użytków zielonych”. Gospodarstwo to wybrano nieprzypadkowo, gdyż celem spotkania było przedstawienie dobrych praktyk stosowanych w gospodarstwie utrzymującym bydło mięsne, gospodarującym w sposób zrównoważony, w którym żywienie prowadzone jest prawie wyłącznie w oparciu o pasze objętościowe pochodzące z użytków zielonych i produkującym zwierzęta hodowlane oraz opasowe. Jednocześnie, w związku ze stosowanym modelem produkcji, opartym o przebywanie zwierząt na pastwisku w warunkach potencjalnie dużego nasłonecznienia a więc również wysokich temperatur, kolejnym celem demonstracji było przedstawienie nowoczesnych metod, które gospodarstwo wykorzystuje do zarządzania stadem włącznie z monitoringiem temperatury ciała bydła oraz warunków termicznych zarówno podczas wypasu i przebywania na wybiegu, jak również w okresie przebywania zwierząt w budynkach inwentarskich.
Fot. 2 i 3. Stado na pastwisku (Fot. G. Skrzyński)
Omawiane gospodarstwo znajduje się miejscowości Potoczek, w gminie Tarłów, w powiecie opatowskim (województwo świętokrzyskie). Jest to gospodarstwo rodzinne, częściowo ekologiczne, a jego właścicielem jest Eugeniusz Czajkowski. Powierzchnia gospodarstwa wynosi łącznie około 94 ha, w tym 61 ha to grunty orna, a 39 ha to użytki zielone, w tym pastwiska, łąki i trawy na gruntach ornych. Właściciel hoduje bydło rasy limousine. Jest to pełne stado ze wszystkimi kategoriami wiekowo-hodowlanymi, oparte na grupie około 140 krów mamek. W stadzie prowadzona jest ścisła kontrola pochodzenia, dobór osobników do rozrostu prowadzony jest w oparciu o buhaje z wysoką wartością genetyczną. Gospodarstwo oprócz opasów sprzedaje wysokiej wartości buhaje hodowlane.
Stado jest objęte kontrolą użytkowości mięsnej, prowadzoną przez Polski Związek Hodowców i Producentów Bydła Mięsnego oraz Instytut Zootechniki PIB w Balicach.
Gospodarstwo w żywieniu wykorzystuje prawie wyłącznie pasze pochodzące z trwałych użytków zielonych. W sezonie letnim wszystkie grupy żywione są trawą pastwiskową oraz słomą do woli, w sezonie zimowym przygotowywany jest TMR (kiszonka z kukurydzy, kiszonka z lucerny, sianokiszonka oraz słoma). Pasza treściwa (poekstrakcyjna śruta rzepakowa) dodawana jest jedynie dla młodzieży starszej jako źródło białka. Oczywiście dzienne dawki pokarmowe suplementowane są, niezależnie od pory roku, niezbędnymi dodatkami mineralno – witaminowymi, kredą pastewną, buforami itp.
W sezonie pastwiskowym krowy mamki z cielętami oraz jałówki cielne wypasane są w systemie dziennym, natomiast jałówki w wieku od 0,5 do 1,5 roku utrzymywane są alkierzowo, w systemie półotwartym z dostępem do wydzielonego okólnika. Po zakończeniu sezonu wypasu, wszystkie wymienione grupy utrzymywane są alkierzowo, w systemie półotwartym z całodobowym dostępem do okólnika w pobliżu obory. Zwierzęta podczas wypasu mają dostęp do naturalnych osłon, takich jak krzewy i zadrzewienia na pastwiskach (które jednocześnie mogą stanowić schronienie przed deszczem i wiatrem), co wpływa na ich dobrostan i samopoczucie w trakcie sezonu.
Na pastwiskach, w związku z obecnością naturalnego źródła wody w postaci strumienia, zostały skonstruowane spiętrzenia wody i tzw. wodopój, natomiast do obiektów woda jest dostarczana ze studni głębinowej do poideł pływakowych.
Spotkanie rolników w gospodarstwie odbyło się w dniu 5 czerwca 2023 roku. Uczestniczył w nim właściciel, opiekun gospodarstwa ze Świętokrzyskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego, Mirosław Starzomski oraz dr inż. Grzegorz Skrzyński, opiekun naukowy gospodarstwa z ramienia Instytutu Zootechniki – Państwowego Instytutu Badawczego. Opiekun z ŚODR przedstawił charakterystykę gospodarstwa, następnie właściciel pogłębił temat, przedstawiając swoje gospodarstwo na tle osiągnięć oraz praktycznych informacji o prowadzeniu stada bydła rasy limousine. Częścią spotkania było również zwiedzanie gospodarstwa, zabudowań oraz wizyta na pastwisku.
W ramach demonstracji uczestnicy wysłuchali wykładu odnośnie chowu i hodowli bydła mięsnego, przedstawiono im także informacje o przydatność innych ras bydła mięsnego do produkcji wołowiny kulinarnej. Słuchacze zapoznali się z najczęstszymi rasami bydła mięsnego hodowanymi w Polsce oraz ich cechami fenotypowymi i genetycznymi, predysponującymi do różnych form użytkowania i opasu. Doktor Skrzyński omówił również sprzęt niezbędny do realizacji demonstracji, w który wyposażone zostanie gospodarstwo w Potoczku.
W celu optymalizacji wykorzystania pastwisk dostępnych w gospodarstwie, w ramach demonstracji, omówiono wspólnie z właścicielem, działania zmierzające do maksymalnego zwiększenia plonowania dostępnych, trwałych użytków zielonych, w tym: ocena wydajności pastwisk, instalacja systemu elektrycznych i przenośnych wygrodzeń, umożliwiających łatwe i szybkie wydzielanie kwater na pastwisku. Działania te mają wpłynąć na zwiększenie wydajności pastwisk i maksymalne wykorzystanie dostępnych trwałych użytków zielonych.
Szczególną uwagę poświęcono warunkom utrzymania oraz monitorowaniu zdrowia zwierząt, zarówno na pastwisku jak i w oborach. Obejmuje to również kontrolę występowania stresu termicznego, który może mieć istotny wpływ na dobrostan i przyrosty masy ciała zwierząt. W celu skutecznego monitorowania tych parametrów, wykorzystuje się innowacyjne rozwiązania monitoringu, o których na spotkaniu rozmawiano.
Projekt „Demonstracje” przewiduje trzy wizyty rolników, które odbywają się w trakcie prowadzenia „normalnej” produkcji w okresie całego sezonu pastwiskowego. Ta wieloetapowa obserwacja umożliwia dokładne monitorowanie warunków utrzymania zwierząt oraz zmian ich zdrowia i dobrostanu w różnych okresach.
Spotkanie z hodowcami zakończyło się dyskusją na temat opłacalności chowu bydła mięsnego, zarówno z właścicielem, jak i przedstawicielami organizatorów.
