Badania na rzecz rolnictwa ekologicznego w 2025 roku
Badania w zakresie oceny możliwości wykorzystania sorgo i trawy sudańskiej w ekologicznym chowie bydła opasowego w regionach dotkniętych suszą glebową.
W ramach zadania: Produkcja zwierzęca metodami ekologicznymi. Określenie metod ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w ekologicznej produkcji zwierzęcej.
A. O planowanej realizacji wspieranego projektu
W ostatnich latach coraz częściej obserwuje się zjawisko występowania suszy w rolnictwie. Gospodarstwa zajmujące się chowem i hodowlą bydła mięsnego, ale również i bydła mlecznego, coraz częściej w okresie późnego lata i początków jesieni borykają się z niedoborami pasz objętościowych. Wynika to przede wszystkim z powtarzającego się z roku na rok zjawiska suszy występującej już nie tylko w sezonie wegetacyjnym, ale i w czasie wczesnej wiosny, zanim rośliny pastewne oraz użytki zielone rozpoczną swój intensywny wzrost. Koniec lata i początek jesieni to newralgiczny okres w żywieniu bydła – kiszonki i sianokiszonki z traw są jeszcze niedostatecznie dojrzałe, zaczyna obniżać się wydajność i jakość pastwisk, czemu sprzyja wymieniona wcześniej susza, zwykle o tej porze brakuje już także ubiegłorocznej kiszonki z kukurydzy, a na efekty produkcji świeżej, tegorocznej trzeba czekać minimum do listopada i grudnia. W ekologicznym utrzymaniu bydła od lat spotyka się również problem ogólnej dostępności pasz ekologicznych, szczególnie treściwych i różnego typu dodatków paszowych. Problemem również bywa słaba jakość pasz ekologicznych. Niezależność paszowa gospodarstw ekologicznych opiera się przede wszystkim na produkcji własnych pasz, głównie i przede wszystkim objętościowych oraz lokalnej wymianie surowców pomiędzy hodowcami ekologicznymi. Niedobory paszowe, brak dostępności komercyjnych pasz ekologicznych oraz ich wysokie ceny zmuszają hodowców ekologicznych do występowania o zgodę na odstępstwa w produkcji i żywieniu, do jednostek certyfikujących. Wiele gospodarstw ekologicznych, z uwagi na skalę produkcji podstawowych surowców, nastawionych jest na produkcję mieszaną – roślinno-zwierzęcą, łącząc i wykorzystując wytworzone przez siebie surowce roślinne w żywieniu hodowanych przez siebie zwierząt gospodarskich. Hodowcy bydła coraz częściej zmuszeni są poszukiwać alternatywnych surowców paszowych oraz roślin, które nie tylko radzą sobie w warunkach niedoboru wody i zjawiska suszy, ale które w tych warunkach dobrze plonują zapewniając odpowiednią ilość bazy paszowej w postaci pasz objętościowych – zielonki przeznaczonej pod wypas oraz na kiszonki. W ostatnich latach wśród polskich rolników, szczególnie w gospodarstwach zlokalizowanych w rejonach Polski centralnej i zachodniej, zjawisko suszy zaczyna być wysoko dokuczliwe. Pastwiska już w okresie lipca zaczynają wysychać, hodowcy nie mają jak wypasać swoich zwierząt. W gospodarstwach utrzymujących bydło należy wdrażać rozwiązania małej retencji oraz zachęcać hodowców do gromadzenia wody opadowej. Wśród jednorocznych roślin paszowych wykazujących dużą oporność na okresowe niedobory wody, a nawet suszę, wskazuje się na sorgo, trawę sudańską. W Stanach Zjednoczonych w konwencji mieszańce sorgo i trawy sudańskiej (u nas dostępna m.in. odmiana Nutri honey) wykorzystuje się jako zielonkę spasaną bezpośrednio na obszarze poletek lub kosi się ją, rozdrabnia i podaje bydłu przebywającemu w budynkach. Rośliny te wykazują również dobrą przydatność kiszonkarską. Rośliny te są roślinami o typie fotosyntezy C4, stosowane są też jako rośliny okrywowe, ograniczające parowanie wody z gleby (Long i in., 2022). Sorgo oraz trawa sudańska to jednoroczne trawy ciepłolubne, które są wyjątkowo odporne na upały i suszę, wykorzystywane są do produkcji siana, zielonki, kiszonki i wypasu. Zarówno sorgo, jak i trawa sudańska to odmiany Sorgo bicolor L. Sorgo posiada większe liście i jest wykorzystywane głównie jako roślina kiszonkowa. Gama krzyżówek sorgo i trawy sudańskiej (w Kalifornii zwanych np. Sudex) jest sadzona jako jednoroczne rośliny pastewne i wykorzystywane do bezpośredniego wypasu bydła. Są to bardzo produktywne letnie jednoroczne rośliny pastewne. Trawa sudańska łatwo wysycha i nadaje się do belowania. Koszenie odbywa się 2–4 razy w roku, co pozwala uzyskać plon wynoszący 2,5–4 ton z ha (Long i in., 2022). Rośliny te dobrze radzą sobie również na słabszych stanowiskach, ale wykazują zarazem pozytywną reakcję na nawożenie azotowe oraz częste koszenie (Beyaert i Roy, 2005). Jednak hodowcy bydła zainteresowani wypasaniem trawy sudańskiej oraz mieszańców sorgo i trawy sudańskiej powinni być świadomi potencjalnych zagrożeń i sposobów ich ograniczania w żywieniu zwierząt. Trawa sudańska i sorgo charakteryzują się wysokimi plonami zielonej masy zwiększając znacznie bazę paszową dla bydła (Lauriault i in., 2021). W badaniach Thomas i in. (2024) wykazano znacznie lepsze plonowanie pastwisk z wysianą mieszanką sorgo i trawy sudańskiej w porównaniu z podsiewem z trawy bermudzkiej oraz mieszanką trawy bermudzkiej dosianej sorgo i trawą sudańską oraz fasolą chińską. W dostępnej literaturze naukowej, zwłaszcza polskiej, brakuje pozycji dotyczących wpływu wykorzystania sorgo, trawy sudańskiej oraz ich mieszańców na wyniki opasu bydła mięsnego, skład analityczny pozyskiwanego mięsa, jego parametry jakościowe oraz właściwości sensoryczne, dlatego Zakład Hodowli Bydła IZ PIB podjął się realizacji badań nad wpływem skarmiania tych roślin w dawce pokarmowej na wyniki opasu oraz parametry jakościowe ekologicznego mięsa wołowego.
B. Cel wspieranego projektu
Celem projektu jest ocena możliwości wykorzystania nowych komponentów żywieniowych jak sorgo, trawa sudańska lub ich mieszanek uprawianych jako główne rośliny paszowe w gospodarstwie zmagającym się z okresowo występującą suszą glebowej, niedoborami pasz objętościowych oraz ich wpływ na skład chemiczny, profil kwasów tłuszczowych, parametry jakościowe, ilościowe oraz cechy sensoryczne mięsa pozyskiwanego od bydła opasowego utrzymywanego w warunkach chowu ekologicznego. Określenie warunków wprowadzenia dopłat do upraw trawy sudańskiej, sorgo oraz ich mieszanek w ramach dopłat bezpośrednich dla hodowców bydła zmagających się z problemem suszy w gospodarstwach.
C. Przybliżona data opublikowania oczekiwanych rezultatów wspieranego projektu
grudzień 2025
D. Miejsce publikacji w Internecie oczekiwanych rezultatów wspieranego projektu
https://ekostrona.izoo.krakow.pl/sprawozdania-z-prowadzenia-badan